To Δώρο του Θανάτου: Για τη φρενίτιδα της χριστουγεννιάτικης κατανάλωσης
Του George Monbiot, δημοσιεύτηκε στη Guardian στις 11 Δεκέμβρη 2012
Μετάφραση: Clopy
(Η Αγγλική έκδοση εδώ)
Δεν υπάρχει τίποτα που να χρειάζονται, τίποτα που να μην έχουν ήδη, τίποτα που ακόμη και να θέλουν. Οπότε τους αγοράζεις ένα ηλιακά κινούμενο φυτό, μια βούρτσα για τον αφαλό ή ένα σετ μίνι-γκολφ για την τουαλέτα. Φαίνονται διασκεδαστικά την πρώτη μέρα των Χριστουγέννων, βαρετά τη δεύτερη, ντροπιαστικά από την τρίτη και μετά. Ως τη δωδέκατη μέρα έχουν μετατραπεί σε σκουπίδια. Για 30 δευτερόλεπτα αμφιλεγόμενης διασκέδασης, ή ένα ηδονιστικό ερέθισμα που διαρκεί όσο και μια δόση νικοτίνης, εγκρίνουμε τη χρήση υλικών των οποίων οι επιπτώσεις θα είναι ορατές για γενιές μετά.
Κάνοντας έρευνα για την ταινία της Η Ιστορία των Πραγμάτων, η Annie Leonard ανακάλυψε πως από τα υλικά που ρέουν μέσω της οικονομίας του καταναλωτισμού, μόνο 1% παραμένει σε χρήση έξι μήνες μετά την πώληση [1]. Ακόμα και τα αγαθά που θα περιμέναμε να διαρκέσουν περισσότερο, σύντομα καταδικάζονται σε αχρηστία είτε επειδή είναι προσχεδιασμένα να χάνουν τη χρήση τους (χαλάνε γρήγορα), είτε επειδή θεωρείται πως την έχασαν (βγαίνουν εκτός μόδας).
Αλλά πολλά από τα προϊόντα που αγοράζουμε, ειδικά για τα Χριστούγεννα, δε μπορούν να χάσουν τη χρήση τους, γιατί δεν είχαν καμία χρησιμότητα ποτέ. Ένα ηλεκτρονικό μπλουζάκι drum-machine, ένας κουμπαράς Darth Vader που μιλάει, μια θήκη για το iPhone σε σχήμα αυτιού, ένας ατομικός ψύκτης για κουτάκια μπύρας, μια οδοντόκρεμα με γεύση μπέικον, ένας σκύλος που χορεύει: Κανείς δεν περιμένει πως θα χρησιμοποιηθούν, ούτε ακόμα πως θα τα ξανακοιτάξουν μετά τη μέρα των Χριστουγέννων. Είναι σχεδιασμένα για να σου πουν ευχαριστώ, ίσως να προκαλέσουν και κάνα-δυο γέλια και μετά να πεταχτούν.
Η γελοιότητα των προϊόντων συγκρίνεται μόνο με το εύρος των επιπτώσεων. Σπάνια υλικά, πολύπλοκα ηλεκτρονικά, η ενέργεια που απαιτείται για την κατασκευή και τη μεταφορά τους, όλα παράγονται και συνδυάζονται σε ενώσεις μέγιστης ματαιότητας. Αν συμπεριλάβουμε τα ορυκτά καύσιμα των οποίων την εξόρυξη και χρήση αναθέτουμε σε άλλες χώρες, η κατασκευή και η κατανάλωση είναι υπεύθυνες για περισσότερη από τη μισή παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα [2]. Καταστρέφουμε τον πλανήτη για να φτιάξουμε ηλιακά θερμόμετρα μπάνιου και επιτραπέζιους παίκτες του γκολφ.
Άνθρωποι στο ανατολικό Κονγκό σφάζονται για να δημιουργηθούν αναβαθμίσεις για τα smartphone μας, όλο και μικρότερης χρησιμότητας [3]. Δάση υλοτομούνται για να κατασκευαστούν “προσωποποιημένες, σε σχήμα καρδιάς, ξύλινες επιφάνειες για τυριά”. Ποτάμια δηλητηριάζονται για να κατασκευαστούν ψάρια που μιλάνε. Αυτό είναι παθολογική κατανάλωση: μια παγκόσμια επιδημία συλλεκτικής τρέλας, που καθίσταται τόσο φυσιολογική από τη διαφήμιση και τα media, ώστε σπάνια προσέχουμε πως μας έχει συμβεί.
Το 2007 ο δημοσιογράφος Adam Welz κατέγραψε το θάνατο 13 ρινόκερων από λαθροκυνηγούς στη Νότια Αφρική. Φέτος, μέχρι στιγμής έχουν σκοτωθεί 585 [4]. Κανείς δεν είναι σίγουρος γιατί, αλλά μια απάντηση είναι πως πολύ πλούσιοι άνθρωποι στο Βιετνάμ προσθέτουν σκόνη από κέρατα ρινόκερου στο φαγητό τους ή το σνιφάρουν σαν κοκαΐνη ως επίδειξη του πλούτου τους. Είναι εφιαλτικό, αλλά δεν διαφέρει πολύ από ότι κάνουμε σχεδόν όλοι στα βιομηχανοποιημένα κράτη: καταστρέφουμε τον κόσμο μέσω μιας χωρίς νόημα κατανάλωσης.
Αυτή η καταναλωτική έκρηξη δε συνέβη τυχαία. Οι ζωές μας έχουν φτιαχτεί για να την ενθαρρύνουν. Παγκόσμιοι κανόνες εμπορίου αναγκάζουν χώρες να συμμετάσχουν στη γιορτή του σκουπιδιού. Κυβερνήσεις μειώνουν τους φόρους, απορυθμίζουν τις αγορές, αυξομειώνουν τα επιτόκια, όλα για να αυξήσουν την κατανάλωση. Αλλά σπάνια οι αρχιτέκτονες αυτών των πολιτικών σταματάνε να σκεφτούν “κατανάλωση τίνος πράγματος;”. Όταν όλα τα “θέλω” και τα “χρειάζομαι” έχουν πραγματοποιηθεί (από αυτούς που έχουν λεφτά για ξόδεμα), η ανάπτυξη εξαρτάται από τις πωλήσεις εντελώς άχρηστων πραγμάτων. Η επισημότητα του κράτους, η δύναμη και η μεγαλειότητά του, στην υπηρεσία της παράδοσης στην πόρτα μας του “Τέρι της Χελώνας που Βρίζει”.
Άντρες και γυναίκες αφιερώνουν τις ζωές τους στην κατασκευή και τη διαφήμιση τέτοιων σκουπιδιών, και κοροϊδεύουν την ιδέα του να ζεις χωρίς αυτά. “Πάντοτε πλέκω τα δώρα μου”, λέει μια γυναίκα σε ένα διαφημιστικό αλυσίδας ηλεκτρονικών. “Δεν θα πρεπε,” απαντά ο αφηγητής [5]. Η διαφήμιση για το τελευταίο τάμπλετ της Google, δείχνει έναν πατέρα κι ένα γιο να κατασκηνώνουν στο δάσος. Η ευχαρίστησή τους εξαρτάται από τα νέα features του Nexus 7 [6]. Τα καλύτερα πράγματα στη ζωή είναι δωρεάν, αλλά βρήκαμε ένα τρόπο να σας τα πουλήσουμε.
Η αύξηση της ανισότητας που συνοδεύει την έκρηξη καταναλωτισμού, διασφαλίζει πως στην ανερχόμενη οικονομική παλίρροια δεν θα επιπλέουν όλες οι βάρκες. Στις ΗΠΑ το 2010, το 1% του πληθυσμού είχε άνοδο των εισοδημάτων του κατά 93% [7]. Η χιλιοειπωμένη δικαιολογία, πως πρέπει να διαλύσουμε τον πλανήτη για να βοηθήσουμε τους φτωχούς, απλά δεν στέκει. Για μερικές δεκαετίες κατά τις οποίες γίνανε πλουσιότεροι αυτοί που είχαν ήδη περισσότερα από όσα μπορούσαν να ξοδέψουν, οι προοπτικές όλων των άλλων εξαφανίστηκαν.
Τόσο αποτελεσματικά έχουν οι κυβερνήσεις, τα media και οι διαφημιστές, συνδέσει την κατανάλωση με την ευημερία και την ευτυχία, που το να λες τα παραπάνω σημαίνει το να βρίσκεσαι εκτεθειμένος στο χλευασμό και την κοροϊδία. Δείτε την εκπομπή Ηθικός Λαβύρινθος (Moral Maze) της προηγούμενης εβδομάδας, στην οποία το μεγαλύτερο μέρος του πάνελ μαζεύτηκε για να κοροϊδέψει την ιδέα της μικρότερης κατανάλωσης και να τη συνδέσει με τον ολοκληρωτισμό [8]. Όταν ο κόσμος τρελαίνεται, αυτοί που αντιστέκονται αποκηρύσσονται ως παλαβοί.
Φτιάξτε τους μια τούρτα, γράψτε τους ένα ποίημα, δώστε τους ένα φιλί, πείτε τους ένα ανέκδοτο, αλλά σταματήστε να καταστρέφετε τον πλανήτη για να πείτε σε κάποιον πως νοιάζεστε. Τελικά αποδεικνύετε το αντίθετο.
1. http://Linkwww.storyofstuff.org/movies-all/story-of-stuff/
2. It’s 57%. See http://linkwww.monbiot.com/2010/05/05/carbon-graveyard/
3. See the film Blood in the Mobile. http://bloodinthemobile.org/
4. http://e360.yale.edu/feature/the_dirty_war_against_africas_remaining_rhinos/2595/
5. http://www.youtube.com/watch?v=i7VE2wlDkr8&list=UU25QbTq58EYBGf2_PDTqzFQ&index=9
6. http://www.ubergizmo.com/2012/07/commercial-for-googles-nexus-7-tablet-revealed/
7. Emmanuel Saez, 2nd March 2012. Striking it Richer: the Evolution of Top Incomes in the United States (Updated with 2009 and 2010 estimates). http://elsa.berkeley.edu/~saez/saez-UStopincomes-2010.pdf
8. http://www.bbc.co.uk/programmes/b01p424r
πηγή: http://eagainst.com/articles/george-monbiot/
Αυτό το απομεινάρι, το ελέω, επιβίωσε ως απολίθωμα και σε άλλα συμφραζόμενα, συνήθως σε φράσεις περιπαιχτικές ή εύθυμες, όταν θέλουμε να πούμε ότι κάποιος απέκτησε κάτι (π.χ. ένα αξίωμα) χωρίς να το αξίζει. Το ΛΚΝ δίνει ένα παράδειγμα που το έχω ακούσει κι εγώ: έγινε προϊστάμενος ελέω θείου, που κάνει και ωραίο λογοπαίγνιο. Για να δώσω άλλο ένα παράδειγμα, στον Γιούγκερμαν του Καραγάτση διαβάζουμε ότι ο Ιορδάνογλου, ο αντίπαλος του (φτασμένου πια) Γιούγκερμαν για τη θέση του διοικητή της τράπεζας, έγινε γερουσιαστής “ελέω συνδυασμού ενός μεγάλου κόμματος, τα συμφέροντα του οποίου πάντα υποστήριξε πειθαρχικά”. Η λεξούλα ήταν σχετικά συχνή στις αθλητικές σελίδες των εφημερίδων, όπου διαβάζαμε, λογουχάρη, ότι η τάδε ομάδα (μην πω ονόματα και παρεξηγηθώ, γιατί τώρα κερδίζει πότε-πότε και με το σπαθί της) «κέρδισε ελέω διαιτητή» ή κάτι ανάλογο. Και εκεί βεβαίως ήταν γουστόζικη η χρήση με την ελαφριά ειρωνεία και τη γκροτέσκα εικόνα που δημιουργούσε η σύγκριση του διαιτητή με τον Θεό· το γούστο όμως χάθηκε όταν άρχισαν να χρησιμοποιούν πολλοί το «ελέω» αδιακρίτως, χωρίς καμιά προσοχή στο ύφος, ακόμα και για δυσμενείς εξελίξεις, σαν απλό συνώνυμο του εξ αιτίας ή του λόγω. Έχω ξαναγράψει και έχω ξαναπαραθέσει τραγελαφικά παραδείγματα (όπως για τον Σάββα Ξηρό, ότι Ο αγιογράφος είναι το τραγικό πρόσωπο της δίκης, ελέω της βόμβας που τον ακρωτηρίασε, Ελευθεροτυπία 28.7.2003)), αλλά αφού εκείνοι δεν κουράζονται να το μοστράρουν ίσως δεν είναι περιττό να το καυτηριάζω.
Τόσο αποτελεσματικά έχουν οι κυβερνήσεις, τα media και οι διαφημιστές, συνδέσει την κατανάλωση με την ευημερία και την ευτυχία, που το να λες τα παραπάνω σημαίνει το να βρίσκεσαι εκτεθειμένος στο χλευασμό και την κοροϊδία. Δείτε την εκπομπή Ηθικός Λαβύρινθος (Moral Maze) της προηγούμενης εβδομάδας, στην οποία το μεγαλύτερο μέρος του πάνελ μαζεύτηκε για να κοροϊδέψει την ιδέα της μικρότερης κατανάλωσης και να τη συνδέσει με τον ολοκληρωτισμό [8]. Όταν ο κόσμος τρελαίνεται, αυτοί που αντιστέκονται αποκηρύσσονται ως παλαβοί.
@ mariak τι μπορούμε να κάνουμε περισσότερο με το να στεναχωριόμαστε;Αυτό το αφήνω σε αυτούς που έχουν άλλα όνειρα για τη ζωή τους ..εγώ πλέον χαίρομαι αυτή που έχω όσο θα την έχω όπως θέλω και όπως μου τη δίνει ο Θεός.
Όπως ανέφερα και παραπάνω, μου αρέσει η πίτσα που έχει τραγανή κρούστα και πλούσια υφή. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση κατάλληλου αλευριού και το σωστό ζύμωμα αλλά υπάρχει άλλο ένα μυστικό που για μένα κάνει τη διαφορά, κι αυτό είναι στην μικρή ποσότητα γάλακτος που προσθέτω στη ζύμη. Αυτό την κάνει πιο αφράτη και μαλακιά διατηρώντας συνάμα την κριτσανιστή υφή στις άκρες που είναι απαραίτητη.
Πάμε και στο ποδόσφαιρο. Σαφώς και ενδιαφέρει την πολιτική αυτό το μαζικό άθλημα. Ο στόχος μου είναι να προσπαθήσω να πετύχω. Στόχος μου είναι μην καταστρέψω, να μη βρεθώ έξω. Σήμερα το βράδυ που θα συναντήσω τους οπαδούς, θέλω να τους πω ότι όταν διαβάζεις την ιστορία του ΠΑΟΚ και διαβάζεις ότι έχουν κατέστρεψαν και ο ΠΑΟΚ τιμωρήθηκε, αν σήμερα εμείς σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, συναθροίζαμε όλες τις παραβιάσεις, τότε παγκοσμίως θα ήμασταν στην πρώτη θέση. Ποιος θα είναι ο στόχος μου για την ομάδα; Η ιστορία του ΠΑΟΚ, είναι η ικανότητα να δημιουργείς κάτι. Αν σήμερα το σύστημα δουλεύει για κάποιον, είτε πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα, είτε αυτόν τον κάποιον. Μήπως μπορούμε να κάνουμε κάτι και εμείς; Εμείς δε θέτουμε στόχο να μπούμε στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, αλλά να πολεμήσουμε υπέρ των ποδοσφαιρικών αξιών.
εξάμηνο έχουμε ήδη μια μείωση σε σχέση με το περσινό 25%. Σύμφωνα τώρα με την Eurostat η εκροή χρημάτων από τους μετανάστες προς τις χώρες τους είναι ακόμα μικρότερη από τα ποσά που εμφανίζονται στον πίνακα. Έτσι το 2009 έφυγαν 908 εκ και το 2010 1.081 εκ. προς χώρες εντός και εκτός Ε.Ε. Καταλαβαίνει κανείς ότι στα ποσά αυτά περιλαμβάνονται και εμβάσματα ελλήνων προς το εξωτερικό ενδεχομένως προς φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό ή και κατοίκων της Ε.Ε. ή των ΗΠΑ προς τις χώρες τους. Τα στοιχεία αυτά δημοσιεύονται σε ιστοσελίδες ξενοφοβικού προσανατολισμού, που όμως με τα copy paste έχουν χάσει τον μπούσουλα.
Αυτά τα Χριστούγεννα να χαρώ; Αυτά να με θαμπώσουν και να μου ζεστάνουν την ψυχή; Ευτυχώς που υπάρχουν άνθρωποι – γιορτές και μπορώ να μιλάω μαζί τους. Ευτυχώς υπάρχουν άνθρωποι – αγκαλιές και μπορώ να μοιράζομαι μαζί τους. Ευτυχώς που υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν χρονοδιακόπτη φιλανθρωπίας, αλλά αντίληψη της γνήσιας αλληλεγγύης και λέω ότι κάτι σώθηκε. Κάποιοι είναι δίπλα μου, κάποιους δεν τους έχω συναντήσει ποτέ από κοντά αλλά τους νιώθω φίλους. Τον Αντώνη, τον Βασίλη, τον Δάσκαλο, τη Λίλα, την Άννα, τον Γέρο, τον Άκη, τον Νίκο, την Αγάπη, τον Άρη, τον Γιώργο, τη Μαίρη, την Κατερίνα, την Ελίζα, τον Γρηγόρη, τον Λεωνίδα, την Κατερίνα, την Σταυρούλα, την Ανθή, την Αθηνά, τη Φαίη, τη Βένη, τη Σμαράγδα, τη Μαριάννα και αρκετούς ακόμη. Όλοι πολύτιμοι. Η ευχή μου είναι να γνωρίσουμε τέτοιους ανθρώπους, να γίνουμε ένα, να κάνουμε αυτό που πρέπει και τότε τα επόμενα Χριστούγεννα θα είναι σίγουρα διαφορετικά.