Γιώργος Κοκκινάκος, ψυχίατρος, διευθυντής Κέντρου Ψυχικής Υγείας Χανίων.

Δεσμοφύλακες είναι οι λέξεις,

τραυματίες τα γάργαρα σώψυχα

Ν. Καρούζος

 
Τη γριά μάννα μου πήγα να επισκεφθώ στην ορεινή Αρκαδία και στο καφενείο μετά τη ‘’δηλωτή’’, αργά το βράδυ κάτω από την κληματαριά άναψε η κουβέντα. Η παρέα ήταν μεικτή από επισκέπτες, διανοούμενους, επιστήμονες και φοιτητές και από ‘’ιθαγενείς’’. Μεταξύ κρασιού και κονσέρβας ‘’flokos‘’, μεταξύ κρεμμυδιού και πατάτας στη χόβολη και φέτας σερβιρισμένης από τον ίδιο βοσκό που την τυροκόμησε, η κουβέντα πέρασε από την οικονομική κρίση, την πολιτική, την κοινωνία της ευημερίας, την κοινωνία της πενίας μέσα στον πλούτο και έφτασε στην ανάδευση βαθύτερων υδάτων. Με ένα ‘’μεταφυσικό’’ τρόπο διαμορφώσαμε ένα κώδικα επικοινωνίας. Οι άνθρωποι του χωριού δεν ήξεραν τις έννοιες  αυτές που χρησιμοποιούσαμε στην κουβέντα . Και το αντίθετο. Εμείς επομένως είχαμε την ρητορική, εκείνοι την ουσία και το βίωμα.
Το ταξίδι, τα γράμματα, ο πολιτισμός, η ιατρική, η καλλιέργεια της γης ήταν κάποτε ανθρώπινες δραστηριότητες, μορφές του υπάρχειν στον κόσμο, δραστηριότητες δηλωτικές της ύπαρξης και όχι δραστηριότητες ειδικών, εμπορεύσιμα αγαθά ή αντικείμενα επαγγελματικής εκμετάλλευσης.
Η φύση της οικονομίας καθιστούσε αναγκαστική την συλλογική δραστηριότητα των ανθρώπων και διαμόρφωνε έναν ανθρωπολογικό τύπο της αλληλεγγύης και του μοιράσματος. Δεν μπορούσε ο άνθρωπος να ζήσει μόνος του, δεν έφθανε στην Ύβρι, είχε αίσθηση του περατού, του ορίου, του μέτρου. Του απέριττου και του απλού. Του χρειώδους και του βασικού. Ήταν η φύση της παραγωγής που τον διαμόρφωνε. Ενώ σήμερα η κοινωνία της μεγέθυνσης, της ανάπτυξης, διαμόρφωσε έναν ανθρωπολογικό τύπο αμετροεπή, υπερκαταναλωτικό, ενεργοβόρο, επιθετικό, αλλά και μοναχικό, νευρωτικό και τελικά δυστυχισμένο.
Καταστροφή της φύσης και αλλοίωση της ανθρώπινης ουσίας πάνε μαζί. Να γιατί το οικολογικό θέμα και η προβληματική της αποανάπτυξης και η υπόμνηση της αλλοτρίωσης του ανθρώπου συμβαδίζουν, συνδιαμορφώνονται, αλληλοσχετίζονται, αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοεξαρτώνται. Η προβληματική της αποανάπτυξης δεν είναι νοσταλγική νύξη επιστροφής στο παρελθόν αλλά σπαρακτική φωνή ενός αδιεξόδου που έρχεται μέσα από την κοινωνία της κατανάλωσης και της εξάντλησης των πόρων. Είμαστε αναγκασμένοι να δούμε το αδιέξοδο του δρόμου της ανάπτυξης και να επινοήσομε όλες τις εναλλακτικές μορφές του δρόμου της αποανάπτυξης. Όλες τις αναδυόμενες νέες αξίες και ιδανικά, ιδέες και προτάγματα που θα αναπηδήσουν απ’ το μέλλον. Είμαστε αναγκασμένοι να ενεργοποιήσουμε παραδοσιακά αγαθά και σχεσιακές υπηρεσίες της κοινωνίας της ηπιότητας, της βραδύτητας και της αναγνώρισης των ορίων. Το μεγάλο πρόβλημα σήμερα δεν είναι η καταστροφή της φύσης αλλά η αλλοτρίωση του ανθρώπου και η απώλεια της συλλογικότητας, της κοινωνικότητας, της αλληλεγγύης, του μοιράσματος.
Είναι η ‘’εποίκηση του φαντασιακού ‘’μας με το καπιταλιστικό φαντασιακό και αυτός ο κρύφιος εαυτός μας δεν γίνεται κατανοητός, δεν συνειδητοποιείται.
Αυτός είναι ο μεγάλος εχθρός. Είναι ακόμα η μετατροπή σχεσιακών αγαθών της φιλίας, της συνεργασίας, του μοιράσματος, σε σχεσιακά δηλητήρια της αποθηκευτικότητας, της λαιμαργίας, της απληστίας που μειώνουν και εξαφανίζουν και τα υλικά αγαθά και έτσι οι κοινωνίες της αφθονίας είναι ταυτόχρονα και κοινωνίες της στέρησης για τους πολλούς.
Ο μπαρμπα Κώστας-γέρος βοσκός-παρακολουθούσε ένα μυρμήγκι που έσπρωχνε ένα ψίχουλο στο δάπεδο, πολύ μεγαλύτερο του όγκου του και πελαγοδρομούσε δείχνοντας ότι είχε χάσει το δρόμο. Το κοιτούσε επίμονα, διερευνητικά, στοχαστικά, υπομονετικά και φαινόταν να μην παρακολουθεί την κουβέντα. Τι κοιτάς μπάρμπα Κώστα, πες μας και συ τίποτα πάνω  σε όλα αυτά που λέμε! Του είπε κάποιος απ’ την παρέα. Εγώ λέω, μας απαντά, ότι όπως το μυρμήγκι που πάει πέρα δώθε σαν να μην ξέρει που πάει, έτσι είναι όλος ο Κόσμος σήμερα. Αυτό έχω να σας πω σε ότι μέχρι τώρα λέτε και από  ότι κατάλαβα.
Φαίνεται πως ο μπάρμπα Κώστας έφθανε στην ουσία των πραγμάτων από ένα ιδιαίτερο δικό του δρόμο όπως κάθε άνθρωπος της φύσης και της αυθεντικής ζωής.
Τα φώτα απ’ τις κολώνες της ΔΕΗ στον δρόμο έσβησαν, ανάψαμε τους φακούς και γυρίσαμε στο σπίτι οινοβαρείς και νυσταγμένοι. Ραντεβού το επόμενο καλοκαίρι να συνεχίσομε και ‘’άλλες τέτοιες φιλήδονες λεξιλάγνες ονειροπόλες κρασοκατανύξεις αλήθειες…. Αναζωογονητικές ενέσεις ουσίας’’ για αντέχομε την υπαρξιακή κατερήμωση της σημερινής ζωής.