του Τάσου Σαράντη
Η παγκοσμίως κατακόρυφη αύξηση ηλεκτρικών οχημάτων μέχρι το 2030 αναμένεται να οδηγήσει σε υποθαλάσσιες εξορύξεις κοβαλτίου, νικελίου και λιθίου, γεγονός που θα διαταράξει την ισορροπία των ωκεάνιων οικοσυστημάτων.

Aπό ό,τι φαίνεται ο αγώνας δρόμου των αυτοκινητοβιομηχανιών για τη μεταστροφή στην ηλεκτροκίνηση έχει μόλις ξεκινήσει, στο πλαίσιο των στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ωστόσο, καθώς οι ηλεκτροκινητήρες εξαρτώνται από τις μπαταρίες παραβλέπεται το περιβαλλοντικό κόστος αυτού του εγχειρήματος που θα προκύψει από τις εξορύξεις στα βάθη των ωκεανών για την εξαγωγή ορυκτών όπως το κοβάλτιο και το νικέλιο που χρησιμοποιούνται ευρέως για τις μπαταρίες που τροφοδοτούν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Μέχρι στιγμής, η εξόρυξη αυτών των υλικών περιορίζεται στην ξηρά, αλλά πλέον βρίσκεται σε εξέλιξη η θέσπιση διεθνών κανονισμών για τις εξορύξεις στους βυθούς. Το 2020 τα ηλεκτρικά οχήματα αντιπροσώπευαν μόνο το 3% των παγκόσμιων πωλήσεων αυτοκινήτων. Από το 2010 έως το 2019 ο αριθμός των ηλεκτρικών οχημάτων που κυκλοφορούσαν στους δρόμους αυξήθηκε από 17.000 σε 7,2 εκατ. Και θα μπορούσε να φτάσει τα 250 εκατ. μέχρι το 2030, σύμφωνα με εκτίμηση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.

Μετά την Tesla, η μία αυτοκινητοβιομηχανία μετά την άλλη μπαίνουν στην πολλά υποσχόμενη για το περιβάλλον αγορά. Η τελευταία είναι η Volvo, η οποία ανακοίνωσε στις αρχές του μήνα ότι θα κατασκευάζει μόνο ηλεκτρικά αυτοκίνητα έως το 2030. Το ίδιο και η Jaguar έως το 2025, η Volkswagen μετά το 2026 και η General Motors που σχεδιάζει και ηλεκτρικά φορτηγά έως το 2035. Και η Ford διπλασιάζει τις επενδύσεις της σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Αυξημένη ζήτηση
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που θα καθορίσουν πόσο γρήγορα οι καταναλωτές θα υιοθετήσουν αυτή την τεχνολογία, όπως οι υποδομές φόρτισης, ο χρόνος διάρκειας των μπαταριών, η προσιτή τιμή, αλλά ο σημαντικότερος θα είναι η ικανότητα των κατασκευαστών να διατηρούν τον ρυθμό παραγωγής, ειδικά όταν απαιτούνται μπαταρίες ιόντων λιθίου που χρησιμοποιούνται όχι μόνο σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αλλά και σε άλλες τεχνολογίες όπως κινητά τηλέφωνα και φορητοί υπολογιστές, καθώς και για αποθήκευση ενέργειας για ηλιακά και αιολικά.

Μια μελέτη του 2019 από το Ινστιτούτο για Βιώσιμο Μέλλον στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ διαπίστωσε ότι η ζήτηση λιθίου θα μπορούσε να υπερβεί την προσφορά έως το επόμενο έτος, γεγονός που θα αυξήσει τις τιμές και το ενδιαφέρον για περισσότερη εξόρυξη λιθίου. Η ζήτηση για κοβάλτιο και νικέλιο, καθώς και βασικά συστατικά της μπαταρίας, θα υπερβεί την παραγωγή σε λιγότερο από μια δεκαετία.

Ο ανταγωνισμός για τον έλεγχο αυτών των κρίσιμων υλικών έχει γεωπολιτικές επιπτώσεις. Αυτή τη στιγμή, πολλά από αυτά είναι συγκεντρωμένα στα χέρια μερικών κρατών.

Το μεγαλύτερο μέρος του κοβαλτίου που χρησιμοποιείται στις μπαταρίες σήμερα εξορύσσεται από την Κίνα από ορυχεία στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, όπου η εξόρυξη έχει επιτευχθεί με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Το μεγαλύτερο μέρος των παγκόσμιων εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων λιθίου βρίσκεται στην Αυστραλία, τη Χιλή και την Αργεντινή.

Καθώς αυξάνονται οι ανάγκες για χερσαία ορυκτά, αυξάνεται και το εμπορικό ενδιαφέρον για την εξόρυξη πόρων από τους βυθούς, όπου υπάρχει αφθονία μετάλλων όπως ο χαλκός, το κοβάλτιο, το νικέλιο, το μαγγάνιο, ο μόλυβδος και το λίθιο. Και μαζί αυξάνονται και οι αγωνίες σχετικά με τις επιπτώσεις αυτών των εξορύξεων στην υγεία των ωκεανών, αλλά και για το εάν μια τέτοια θυσία είναι απαραίτητη.

Η ανοιχτή θάλασσα είναι «περιοχές πέραν της εθνικής δικαιοδοσίας» και την εξόρυξη των βυθών της θα διαχειρίζεται ένας διακυβερνητικός φορέας που ονομάζεται International Seabed Authority. Ο φορέας έχει ήδη εγκρίνει 28 συμβόλαια εξόρυξης που καλύπτουν περισσότερα από ένα εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα, αλλά εξακολουθεί να επεξεργάζεται τις προδιαγραφές και τους κανονισμούς για τις εταιρείες.

Κι αυτό συμβαίνει όταν υπάρχουν έντονες ανησυχίες για το ότι ακόμα δεν κατανοούμε επαρκώς τους πραγματικούς κινδύνους της λειτουργίας τεράστιων υποβρύχιων εξορυκτικών μηχανημάτων κατά μήκος του θαλάσσιου πυθμένα. Κι ενώ περισσότερες από 90 ΜΚΟ ζητούν μορατόριουμ για την εξόρυξη των ωκεανών μέχρι να μπορούν να απαντηθούν μερικά από τα σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τον αντίκτυπό τους στην υγεία των ωκεανών.

Αργή ανάκαμψη
Τα σκοτεινά βάθη των ωκεανών είναι ένα από τα λιγότερο εξερευνημένα μέρη στον πλανήτη, αλλά γνωρίζουμε ότι σφύζουν από ζωή και διασυνδέονται με άλλα μέρη του ωκεάνιου οικοσυστήματος, είναι πραγματικά αρκετά βιοποικιλικά και είναι γεμάτα από πολύ μοναδικά είδη, παρά το γεγονός ότι συχνά έχουν βάθος 3.500 μέτρα ή περισσότερο. Επίσης, φιλοξενούν αμέτρητα είδη που δεν γνωρίζουμε καν ότι υπάρχουν ακόμη και μια μεγάλη ποικιλία μικροβίων που απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα και που χτίζουν τη βάση της τροφικής αλυσίδας των ωκεανών.

Μια άλλη μεγάλη ανησυχία είναι η ικανότητα του οικοσυστήματος στην άβυσσο των ωκεανών να ανακάμψει από τις διαταραχές της εξορυκτικής δραστηριότητας. Τα είδη σε αυτά τα βάθη τείνουν να ζουν πολύ καιρό, χρειάζονται πολύ χρόνο για αναπαραγωγή και έχουν χαμηλά ποσοστά γονιμότητας. Αρα, η ζωή ανακάμπτει πιο αργά από τα υπόλοιπα μέρη του πλανήτη.

Η απληστία για το κέρδος δείχνει να λειτουργεί εξίσου καλά στα πλαίσια της μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα σε μια «πράσινη οικονομία» που περιλαμβάνει και την ηλεκτροκίνηση. Και να διακατέχεται από βιασύνη για βραχυπρόθεσμο πλουτισμό με τη λεηλασία των βυθών, όταν υπάρχουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις στον ορίζοντα που θα επιφέρουν οι νέες τεχνολογίες μπαταριών και οι επιδιώξεις για μεγαλύτερα ποσοστά ανακύκλωσης των μπαταριών που σήμερα βρίσκεται σε δραματικά χαμηλά επίπεδα.

πηγή:efsyn

*Εφαρμογή αυτού του προτάγματος ανάλογη της «δίκαιης ανάπτυξης», έχουμε στη Βολιβία, όπου με την υπογραφή της «προοδευτικής» κυβέρνησης του προέδρου Μοράλες, συντελείται η καταστροφή της μεγαλύτερης ξηρολίμνης στον κόσμο 10.582 km2 Salar-de-uyuniστην Νοτιοδυτική Βολιβία. Η λίμνη αυτή που αποτελεί παγκόσμιο μνημείο φυσικής κληρονομιάς, περιέχει το 50-70% των παγκόσμιων αποθεμάτων σε λίθιο το οποίο χρησιμοποιείται στις μπαταρίες για την αποθήκευση ενέργειας.

(Απόσπασμα από το βιβλίο “Για την Κοινότητα των Κοινοτήτων”, των Γιάννη Μπίλλα και Γιώργο Κολέμπα, Εκδόσεις των Συναδέλφων, Απρίλιος 2019)