Βαρκελώνη 2010
Εφημερίδα «ΑΥΓΗ», Ένθετα «Ο Δαίμων της Οικολογίας», Τεύχος 106, Ημερομηνία δημοσίευσης: 04/07/2010
Εν μέσω της διεθνούς κρίσης, πάνω από τετρακόσιοι ερευνητές, επαγγελματίες και μέλη της κοινωνίας των πολιτών από σαράντα χώρες συγκεντρώθηκαν στη Βαρκελώνη τον Μάρτιο του 2010 για το 2ο διεθνές συνέδριο για την Αποανάπτυξη. Η Διακήρυξη του 1ου διεθνούς συνεδρίου στο Παρίσι το 2008, επισήμανε την επικείμενη πολυδιάστατη κρίση, η οποία δεν είναι μόνο χρηματιστική, αλλά και οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική, ενεργειακή, πολιτική και οικολογική. Η κρίση είναι αποτέλεσμα της αποτυχίας του οικονομικού μοντέλου που βασίζεται στην οικονομική μεγέθυνση.
Μια διεθνής ελίτ και μια «παγκόσμια μεσαία τάξη» προκαλούν καταστροφές στο περιβάλλον, μέσα από την επιδεικτική κατανάλωση και την υπερβολική ιδιοποίηση ανθρώπινων και φυσικών πόρων. Οι καταναλωτικές τους συνήθειες, όταν υιοθετούνται από ολόκληρη την κοινωνία, οδηγούν σε περισσότερες περιβαλλοντικές και κοινωνικές ζημίες, σε έναν φαύλο κύκλο αναζήτησης στάτους μέσω της συσσώρευσης υλικών αγαθών. Ενώ ανεύθυνα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, πολυεθνικές εταιρείες και κυβερνήσεις, δικαιολογημένα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της δημόσιας κριτικής, η κρίση αυτή έχει βαθύτερες διαρθρωτικές αιτίες.
Τα λεγόμενα μέτρα κατά της κρίσης που επιδιώκουν να προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη θα επιδεινώσουν τις ανισότητες και τις περιβαλλοντικές συνθήκες μακροπρόθεσμα. Η ψευδαίσθηση του «δημόσιου χρέους που χρησιμοποιείται ως καύσιμο ανάπτυξης», δηλαδή ο εξαναγκασμός της οικονομίας στο να αναπτυχθεί προκειμένου να εξοφλήσει το χρέος, θα καταλήξει σε κοινωνική καταστροφή, δημιουργώντας οικονομικά και οικολογικά χρέη προς τις μελλοντικές γενιές και για τους φτωχούς. Μια διαδικασία αποανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας είναι αναπόφευκτη και θα ωφελήσει τελικά το περιβάλλον, αλλά η πρόκληση είναι πώς θα γίνει διαχείριση αυτής της διαδικασίας ώστε να είναι κοινωνικά δίκαιη, σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή είναι η πρόκληση του Αποαναπτυξιακού κινήματος, το οποίο ξεκίνησε από τις πλούσιες Ευρωπαϊκές χώρες και από άλλα μέρη απ’ όπου η αλλαγή πρέπει να αρχίσει.
Ακαδημαϊκοί, ακτιβιστές και ειδικοί συναντήθηκαν στη Βαρκελώνη για να δομήσουν προτάσεις προς μια εναλλακτική, οικολογικά βιώσιμη και κοινωνικά δίκαιη, κοινωνία αποανάπτυξης. Το συνέδριο διεξήχθη με έναν ανοικτό και συμμετοχικό τρόπο. Εκτός από τις τυποποιημένες επιστημονικές παρουσιάσεις που έγιναν, περίπου 29 ομάδες εργασίας συζήτησαν με πρακτικά παραδείγματα για τις πολιτικές αποανάπτυξης και έθεσαν ερευνητικά ερωτήματα που συνδυάζουν οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες.
Νέες ιδέες και θέματα που απουσιάζουν από τον διαδεδομένο διάλογο για τη βιώσιμη ανάπτυξη τέθηκαν επί τάπητος: νόμισμα και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, κοινωνική ασφάλιση και χρόνος εργασίας, πληθυσμός και κατανάλωση πόρων, περιορισμοί στη διαφήμιση, μορατόριουμ για νέες υποδομές και θυσίες φυσικών πόρων, και πολλά άλλα.
Έτσι, μια πληθώρα νέων προτάσεων έχει σήμερα εξελιχθεί, πχ: Διευκόλυνση των τοπικών νομισμάτων, σταδιακή περιστολή της έκδοσης χρήματος χωρίς αντίκρισμα (fiat money) από τις κυβερνήσεις και μεταρρυθμίσεις στις έντοκες κινήσεις κεφαλαίων, προώθηση των μικρής κλίμακας, αυτοδιαχειριζόμενων, μη κερδοσκοπικών εταιριών, υπεράσπιση και διεύρυνση των τοπικών κοινών αγαθών (commons) και θέσπιση νέων κοινών αγαθών σε παγκόσμιο επίπεδο, ολοκληρωμένες πολιτικές για τη μείωση του χρόνου εργασίας (κατανομή της εργασίας) και θεσμοθέτηση του βασικού εισοδήματος, θεσμοθέτηση ενός πλαφόν εισοδήματος με βάση τη σχέση μέγιστων-ελάχιστων εισοδημάτων, αποθάρρυνση της υπερκατανάλωσης των μη διαρκών αγαθών και περιορισμένη χρήση των διαρκών αγαθών μέσω κανονισμών, φορολογίας και μιας «από τα κάτω» (bottom-up) προσέγγισης, εγκατάλειψη των υποδομών μεγάλης κλίμακας όπως τα πυρηνικά εργοστάσια, τα φράγματα, οι αποτεφρωτήρες, οι μεταφορικές υποδομές υψηλής ταχύτητας, μετατροπή των χώρων για ΙΧ προς όφελος του περπατήματος, της ποδηλασίας και των ανοικτών κοινόχρηστων χώρων, φορολόγηση της υπερβολικής διαφήμισης και απαγόρευσή της από δημόσιους χώρους, υποστήριξη σε κινήματα περιβαλλοντικής δικαιοσύνης του Νότου που αγωνίζονται κατά της αφαίρεσης πόρων, θέσπιση ενός παγκόσμιου μορατόριουμ των εξορυκτικών δραστηριοτήτων σε περιοχές με υψηλή βιοποικιλότητα και πολιτιστική αξία, και αποζημιώσεις για την αποφυγή εξόρυξης πόρων από το έδαφος, άρνηση των «από τα πάνω» (top-down) μέτρων για τον έλεγχο του πληθυσμού και στήριξη των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων των γυναικών, της από επιλογή αναπαραγωγής και του δικαιώματος στην ελεύθερη μετανάστευση (καλωσορίζεται η μείωση του ποσοστού των γεννήσεων παγκοσμίως), από-εμπορευματοποίηση της πολιτικής και ενίσχυση της άμεσης συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων.
Θεωρούμε ότι αυτές οι προτάσεις δεν είναι ουτοπικές: νέα αναδιανεμητικοί φόροι θα αντιμετωπίσουν την εισοδηματική ανισότητα και τη χρηματοδότηση της κοινωνικής πολιτικής, αποθαρρύνοντας την κατανάλωση και τις περιβαλλοντικές ζημίες, ενώ η μείωση του χρόνου εργασίας και ένα ενισχυμένο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης θα μπορεί να μειώσει την ανεργία.
Καθώς η οικονομία των πλουσίων τμημάτων του κόσμου σταδιακά υποχωρεί και η ζημιά που προκαλούμε στο περιβάλλον -με νέες υποδομές και εξορυκτικές δραστηριότητες- περιορίζεται, η ευημερία θα αυξηθεί μέσω δημοσίων επενδύσεων σε χαμηλού κόστους κοινωνικά και σχεσιακά (relational) αγαθά.
Κάθε νέα πρόταση, δημιουργεί πολλές νέες ενστάσεις και ερωτήματα. Δεν ισχυριζόμαστε ότι έχουμε τη συνταγή για το μέλλον, αλλά δεν μπορούμε πλέον να προσποιούμαστε ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να αναπτυσσόμαστε, ως εάν δεν έχει συμβεί τίποτα. Η τρέλα της ανάπτυξης έφτασε στο τέλος της. Η πρόκληση τώρα είναι ο μετασχηματισμός, και η συζήτηση έχει μόλις αρχίσει.
πηγή – περισσότερες πληροφορίες: http://www.degrowth.eu
μετάφραση – επιμέλεια: ΧΚ