ΑΠΟ ΤΟ ΒΥΘΟ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ ΜΕΧΡΙ ΔΙΠΛΑ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Υπεύθυνος: Επιμέλεια: ΦΙΛΗΣ ΚΑΪΤΑΤΖΗΣ
Έντυπη Έκδοση, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου 2011
Με δραματικό τρόπο έρχονται κάθε φορά στην επιφάνεια οι όψεις της πυρηνικής ενέργειας για την οποία έχουν ξοδευτεί -σπαταληθεί- δισεκατομμύρια δολάρια, για να λυθεί το άλυτο πρόβλημα της αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων.
Μία από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις αποθήκευσης ραδιενεργών αποβλήτων του κόσμου βρίσκεται στο Centre de Stockage de la Manche (CDM) στη βόρεια Γαλλία.
Κατασκευάστηκε το 1969 με σκοπό να αποθηκεύσει απόβλητα χαμηλής ραδιενέργειας και λειτούργησε έως το 1994, αποθηκεύοντας επισήμως 520.000 κυβικά μέτρα αποβλήτων. Ωστόσο, λέει ο Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος των Εκστρατειών για την Κλιματική Αλλαγή στην Greenpeace, μία επιτροπή που συστάθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση το ’96 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στις εγκαταστάσεις αυτές βρίσκονται επίσης απόβλητα «υψηλής ραδιενέργειας» καθώς και ότι το πραγματικό μέγεθος των αποθεμάτων ήταν άγνωστο. Το 2006 αποκαλύφθηκε ότι ραδιενεργό νερό από τις εγκαταστάσεις διέρρεε στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής, απειλώντας τις αγροτικές εκτάσεις.
Αν γυρίσουμε ακόμη πιο πίσω, στο 1957, συνέβη ένα από τα μεγαλύτερα πυρηνικά ατυχήματα όλων των εποχών στο Μάγιακ της Ρωσίας. Από έκρηξη σε δεξαμενή φύλαξης ραδιενεργών αποβλήτων μολύνθηκαν 272.000 άτομα σε 217 χωριά και πόλεις κοντά στην περιοχή αυτή.
Διεθνείς αναφορές το έχουν καταχωρίσει ως το μεγαλύτερο ατύχημα πριν από το Τσερνομπίλ, με επιπτώσεις που περιλαμβάνουν και τερατογενέσεις στους κοντινούς πληθυσμούς. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες ξοδεύτηκαν δισεκατομμύρια δολάρια, από το 1987 έως το 2010, για τη χρηματοδότηση έργου αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων σε μεγάλο βάθος στην περιοχή του όρους Γιούκα, 120 χιλιόμετρα βόρεια του Λας Βέγκας.
Το γεωλογικό ινστιτούτο της χώρας, όμως, εντόπισε «σεισμική γραμμή» κάτω από την τοποθεσία και έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, μας θυμίζει ο Τάκης Γρηγορίου. «Με δεδομένο ότι οι μετακινήσεις των υπόγειων υδάτων θα μπορούσαν μακροπρόθεσμα να μεταφέρουν ραδιενεργές ουσίες στο περιβάλλον, τελικώς το 2010, για την αποφυγή αυτών των ενδεχόμενων σοβαρότατων προβλημάτων, η αμερικανική κυβέρνηση σταμάτησε τη χρηματοδότηση του έργου».
Στη Γερμανία
Σε ένα πρώην αλατωρυχείο στην πόλη Ασε της Κάτω Σαξονίας, εγκαινιάστηκε το 1960 μια πειραματική υπόγεια μέθοδος αποθήκευσης. Η ύπαρξη υπόγειων στρώσεων από άλατα δημιούργησε την ελπίδα ότι το ορυχείο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ασφαλής αποθηκευτικός χώρος αποβλήτων. Μόλις όμως πριν από λίγα χρόνια ανακαλύφθηκε ότι -τουλάχιστον από το 1988- 12.000 λίτρα ραδιενεργού νερού διαρρέουν ημερησίως από το ορυχείο.
Ως αποτέλεσμα, το σύνολο των 126.000 βαρελιών πυρηνικών αποβλήτων που τοποθετήθηκαν στη χωματερή τώρα πρέπει να ανακτηθούν. Αν και η Ασε θεωρήθηκε πρότυπος τρόπος αποθήκευσης αποβλήτων, με σκοπό να προκύψει μια οριστική λύση στο πρόβλημα, εν τούτοις σήμερα επικρατεί έντονος σκεπτικισμός κατά πόσο τα στρώματα αλάτων μπορούν να αποτελέσουν ασφαλή τοποθεσία αποθήκευσης…
Μπορεί σήμερα να φαντάζει αδιανόητο, όμως μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, η εναπόθεση ακόμα και στο βυθό της θάλασσας ραδιενεργών αποβλήτων «χαμηλού επιπέδου ραδιενέργειας», όπως λέγονταν, ήταν κοινή πρακτική για όλες τις χώρες με πυρηνικά, τονίζει με έμφαση ο υπεύθυνος των Εκστρατειών για την Κλιματική Αλλαγή: «Μετά από εντατική δεκαπενταετή εκστρατεία της Greenpeace, υπογράφτηκε τελικά το 1993 η διεθνής συνθήκη με την οποία τερματίστηκε αυτή η ανεύθυνη και εξαιρετικά επικίνδυνη πρακτική» (σ.σ. για μας εγκληματική).
Σήμερα, προσθέτει, «υπάρχουν αμέτρητα βαρέλια με ραδιενεργά απόβλητα στον πυθμένα των θαλασσών και των ωκεανών».
Η «επανεπεξεργασία» πυρηνικών αποβλήτων με σκοπό να δημιουργηθεί εκ νέου καύσιμο για τους αντιδραστήρες φάνηκε προς στιγμήν ότι θα αποτελούσε τη μεγάλη λύση στο θέμα των αποβλήτων. «Η αφαίρεση του πλουτωνίου από τα πυρηνικά απόβλητα αποτέλεσε μια ευρεία πρακτική για τις υπερδυνάμεις (από τις πρώτες κιόλας δεκαετίες), καθώς το πλουτώνιο (ανθρωπογενές παράγωγο της πυρηνικής σχάσης με καύσιμο το ουράνιο) αποτελεί το βασικό και απαραίτητο συστατικό για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Αντιμέτωπες, όμως, με το άλυτο πρόβλημα της αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων, οι πυρηνικές χώρες επιχείρησαν να χρησιμοποιήσουν το πλουτώνιο ως καύσιμο για τους πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Ωστόσο, φάνηκε πολύ σύντομα ότι υπάρχουν μεγάλα και αξεπέραστα προβλήματα -οικονομικά, τεχνικά- με τους νέους αντιδραστήρες που κατασκευάστηκαν γι’ αυτό το σκοπό, τους επονομαζόμενους αναπαραγωγικούς (fast-breeder) αντιδραστήρες. Τα περισσότερα κράτη εγκατέλειψαν αυτή την πρακτική εκμετάλλευσης του πλουτωνίου για την παραγωγή ενέργειας. Οι διακρατικές συμφωνίες για την επεξεργασία αποβλήτων έστελναν στη συνέχεια τα απόβλητα στις λίγες υπάρχουσες μονάδες επεξεργασίας, όπως το Σέλαφιλντ στη Μεγάλη Βρετανία, στη Νορμανδία (Γαλλία), στο Μάγιακ (Ρωσία) κ.α. Ετσι η λέξη επανεπεξεργασία έγινε συνώνυμη της αποθήκευσης.
Τα απόβλητα», συνεχίζει ο Τάκης Γρηγορίου, «στέλνονται στις μονάδες, όπου και παραμένουν εκεί μετά την επεξεργασία και το διαχωρισμό του πλουτωνίου, αφού δεν υπάρχει η ανάλογη ζήτηση. Το πρόβλημα δεν λύθηκε με τη δημιουργία του καυσίμου μεικτού οξειδίου (MOx) (μια νέα απόπειρα να δημιουργηθεί πυρηνικό καύσιμο με τη μίξη πλουτωνίου με ουράνιο».
Το Σέλαφιλντ και η Νορμανδία είναι σήμερα οι μεγαλύτερες πηγές ραδιενεργής ρύπανσης στην Ευρώπη.
«Υπάρχει αύξηση της συχνότητας παιδικής λευχαιμίας στις περιοχές αυτές και έχει εντοπιστεί ραδιενεργή ρύπανση μέχρι και την Αρκτική ως αποτέλεσμα της λειτουργίας αυτών των μονάδων».
Το Σέλαφιλντ είναι μία από τις περιοχές με τις υψηλότερες συγκεντρώσεις ραδιενεργών αποβλήτων στον πλανήτη, ενώ το φτωχό ιστορικό του σε θέματα ασφαλείας ευθύνεται για τη συχνή διαρροή σημαντικών ποσοτήτων ραδιενέργειας στο περιβάλλον μέσω εκατοντάδων ατυχημάτων.
Πέρα από τα ατυχήματα, από τις εγκαταστάσεις του Σέλαφιλντ απελευθερώνονται στη θάλασσα καθημερινά περίπου 8 εκατομμύρια λίτρα αποβλήτων. Ως αποτέλεσμα, η θάλασσα της Ιρλανδίας σήμερα είναι μία απο τις πιο ραδιενεργά ρυπασμένες θάλασσες στον κόσμο. Τα επίπεδα ραδιενέργειας στην περιοχή γύρω από το Σέλαφιλντ είναι υψηλότερα από τα επίπεδα μέσα στη ζώνη αποκλεισμού του Τσερνομπίλ. Σε σχέση με το μέσο όρο της Μεγάλης Βρετανίας, έχει παρατηρηθεί δεκαπλασιασμός των κρουσμάτων λευχαιμίας στα παιδιά της περιοχής.
Σύμφωνα με τη διεθνή Greenpeace, οι κρατικές εγκαταστάσεις επανεπεξεργασίας αποβλήτων στη Νορμανδία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πυρηνικών αποβλήτων στον κόσμο. Εκτός από τα εξαντλημένα καύσιμα που δέχεται από τους εγχώριους αντιδραστήρες, η μονάδα σήμερα φιλοξενεί απόβλητα από Γερμανία, Ιαπωνία, Βέλγιο, Ολλανδία και Ελβετία.
Κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες λίτρα ραδιενεργών αποβλήτων απελευθερώνονται στη θάλασσα της Μάγχης από τη Νορμανδία.
Η ρύπανση απλώνεται πέρα από τη Βόρεια Θάλασσα και φτάνει μέχρι τη Νορβηγία, ακόμα και μέχρι τη θάλασσα της Αρκτικής. Οι ανήλικοι που μένουν κοντά στη μονάδα της Νορμανδίας έχουν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν λευχαιμία απ’ ό,τι ο μέσος όρος στη Γαλλία.
Από όποια πλευρά και να το εξετάσει κανείς, καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα: Η πυρηνική ενέργεια δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα υποτίθεται έρχεται να λύσει, επισημαίνει ο Τάκης Γρηγορίου.
«Είναι καιρός να βάλουμε ένα τέλος σ’ αυτή την τρέλα. Φτάνει η “προίκα” με τις εκατοντάδες χιλιάδες τόνους επικίνδυνων αποβλήτων που έχουμε αφήσει στις επόμενες γενιές».
Πηγή: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=309452