Μια πρόταση διεξόδου:
Σήμερα, το συγκεντρωτικό ελληνικό κράτος- στα πλαίσια της συγκεντρωτικής Ε.Ε. και της θέσης που έχει στον παγκοσμιοποιημένο μοντέλο ανάπτυξης(“ναυαγός” αυτής της ανάπτυξης)και έχοντας μαζέψει σχεδόν το μισό του πληθυσμού στην Αττική και όντας χτυπημένο από τη κρίση των χρεών του- έχει μπει σε ένα βαθύτατο και αξεπέραστο αδιέξοδο.
Χάνει κάθε δυνατότητα κοινωνικής προστασίας των υπηκόων του από τις αρπακτικές βλέψεις του χρηματοπιστωτικού συστήματος, γιατί είναι στα χέρια μιας ντόπιας οικονομικής και πολιτικής ελίτ, που έχει ταυτισθεί με τη διεθνή χρηματοπιστωτική ελίτ. Παρεμβαίνει κατασταλτικά υπέρ της, χάνοντας κάθε πρόσχημα για συναίνεση των πολιτών που βρίσκονται “από κάτω”. Αυτή η εξέλιξη-με την αντισυνταγματική επιβολή των πολιτικών των “μνημονίων”-που ήρθε για να συνεχισθεί επαόριστον, ανεξάρτητα από το τι κυβερνήσεις θα αναδεικνύονται τα επόμενα χρόνια από τις εκλογές, θα δώσει τη δυνατότητα σε μεγάλες κοινωνικές πλειοψηφίες της ελληνικής κοινωνίας(μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται και τα μεσοστρώματά της που περνούν στους “απο κάτω”) να στραφούν σε άλλες μορφές κοινωνικής οργάνωσης.
Η απομυθοποίηση του συγκεντρωτικού κεντρικού κράτους και του κομματικού αντιπροσωπευτικού συστήματος διακυβέρνησης θα φέρει στο προσκήνιο την αναγκαιότητα για τη θέσμιση ενός καινούργιου “κοινωνικού συμβολαίου” για την ελληνική κοινωνία, αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει σαν τέτοια. Αυτό το “συμβόλαιο” θα αφορά και τη μορφή του κράτους και τον τρόπο διακυβέρνησής του. Δεν θα μπορεί να είναι και πάλι συγκεντρωτικό και κεντρικό το κράτος, ούτε και οι πολίτες του συγκεντρωμένοι στο Λεκανοπαίδιο, αλλά και ούτε να κυβερνούνται μέσω του αντιπροσωπευτικού κοινοβουλετικού συστήματος.
Θα πρέπει να θεσμισθεί ένα αποκεντρωμένο κράτος με βάση την αυτοδιοίκηση, μια “επανατοπικοποιημένη” κοινωνία με κύτταρο την κοινότητα και τον δήμο, μια κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία- αυτοδύναμη και της “εγγύτητας”- σε ισορροπία με το φυσικό περιβάλλον, μια αυτοδιακυβέρνηση με άμεση δημοκρατία(βλέπε και την προηγούμενη ανάρτηση).
Το αίτημα για την αναζωογόνηση της ελληνικής κοινωνίας με στήριξη στο τοπικό επίπεδο και στην εγκαθίδρυση μορφών άμεσης δημοκρατίας και μορφών συνεργατικής οικονομίας μπορεί να αποτελέσει μια στρατηγική επιλογή –ίσως η μόνη– που μπορεί να μας βγάλει από τα σημερινά αδιέξοδα, δίχως να αναγκαστούμε να θυσιάσουμε όσα στοιχεία ισότητας, δημοκρατίας και δικαιοσύνης έχουν απομείνει.
Τούτο όμως είναι εφικτό μόνον υπό το πρίσμα μιας συνθετικής λογικής, μιας λογικής που αρνείται τους αποκλεισμούς και την απαξίωση οποιασδήποτε ταυτότητας και συλλογικού υποκειμένου. Μιας λογικής που συναινεί στην οικοδόμηση θεσμών σε όλα τα επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, και στη συνέχεια διεθνές), δίνοντας προτεραιότητα σε αυτά που είναι πιο «εδαφικοποιημένα», άρα σ’ εκείνα που επιτρέπουν περισσότερη δημοκρατία και άρα περισσότερο έλεγχο της κοινωνίας πάνω σε ό,τι την αφορά.
Επιπλέον, η τοπικοποίηση της παραγωγής, η μείωση των εμπορευματικών μεταφορών, η ανάσχεση της «ανάπτυξης», αποτελούν τη μόνη διέξοδο από την οικολογική κρίση που, με τεράστια βήματα, απειλεί την ίδια τη ζωή στον πλανήτη. Η αναστροφή των κυρίαρχων τάσεων της μεγέθυνσης καθίσταται όρος της επιβίωσής μας.
Κατά συνέπεια, η ελληνική κοινωνία για να συνεχίσει να υπάρχει στις παρούσες και μελλοντικές συνθήκες, είναι υποχρεωμένη να αλλάξει όχι απλώς μορφή, αλλά να εισέλθει σε μια νέα ιστορική φάση.
Αν στην αρχαιότητα η δομή της ήταν πολεοκεντρική και φυλετική, αν στη συνέχεια ήταν οικουμενική –από την εποχή του Αλεξάνδρου μέχρι το ύστερο Βυζάντιο– και στη συνέχεια- μετά την Επανάσταση του 1921- επικεντρώνεται στο έθνος-κράτος, μπαίνουμε σήμερα σε μια νέα εποχή.
Σε αυτή την κατεύθυνση, ο κοινοτισμός και η τοπικοποίηση μπορούν να αποβούν το πιο σημαντικό εργαλείο στην προσπάθειά μας να επινοήσουμε μορφές εθνικής κυριαρχίας, οι οποίες θα υπερβαίνουν το κυριότερο πρόβλημα του έθνους-κράτους, τη συγκεντρωτική, γραφειοκρατική και κατασταλτική του φύση. Και από την άλλη, είναι εξίσου σίγουρο ότι θα χρειαστούν, όσο οτιδήποτε άλλο, μορφές προστασίας απέναντι στην παγκοσμιοποίηση. Αυτό που καλούμαστε να κάνουμε είναι να αντιστρέψουμε τη σημερινή πυραμίδα της παγκοσμιοποίησης, να ξαναστήσουμε τις κοινωνίες στα πόδια τους και να στέκονται καλά στο “συγκεκριμένο έδαφος”, με το κεφάλι όμως να βρίσκεται επάνω(να σκέφτεται παγκόσμια) και όχι στο έδαφος.
Μπορούμε να αρχίσουμε να αλλάζουμε τα πράγματα στις δομές του περιφερειακού κράτους-που είναι πιο εύκολο να παρέμβουμε από ότι στο κεντρικό κράτος-μετατρέποντας τις σημερινούς ΟΤΑ του “Καλλικράτη” σε όργανα προώθησης αυτής της αντιστροφής(από τη μέχρι τώρα δράση του κινήματος της αντίστασης και ανυπακοής φαίνεται ότι και η αποκεντρωμένη δράση βοηθάει περισσότερο από ότι η κεντρική δράση στη πλατεία Συντάγματος-βλέπε καταλήψεις δήμων και περιφερειών).
Προτεραιότητα στο τοπικό(κοινότητα-δήμο), σύνδεση σε περιφερειακό(ομοσπονδία δήμων) και εθνικό(συνομοσπονδία περιφερειών), προστασία της επικράτειας από τη συνομοσπονδία, προοπτική στο υπερεθνικό και το παγκόσμιο(“κοινότητα προσώπων-έθνος κοινοτήτων-κοινότητα εθνών).
Κάπως έτσι υπάρχει και η προοπτική να ξεφύγουμε πιο εύκολα από τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό, που μας οδηγεί πια σε κοινωνικές και οικολογικές καταστοφές, αβίωτες ιδίως για τις νέες γενιές. Μπορούμε να ξεκινήσουμε από τη χώρα μας, τη χώρα του “αδύναμου κρίκου” του και του “ναυαγού” της παγκόσμιας τρικυμίας. Σαν ναυαγοί της ανάπτυξης δε θα πρέπει να φοβόμαστε από την “αποανάπτυξη”, αρκεί να στηριχθούμε στο κεφάλι και τα χέρια μας, ώστε να δημιουργήσουμε σε άλλη βάση τις συνθήκες της φυσικής και κοινωνικής μας ύπαρξης.
Και επειδή βρισκόμαστε σε μια ιστορική περίοδο, όπου όλο και θα πληθαίνουν οι “ναυαγοί”, μπορούμε να δώσουμε και το παράδειγμα σε αυτούς και να δημιουργήσουμε από κοινού την “ομοσπονδία αποφυγής των μελλοντικών κινδύνων” και την “κοινότητα του πολιτισμού της μετά την ανάπτυξη εποχής”.