Yves Engler: Η μάστιγα του πλανήτη

August 4, 2017
0 comments
0

Άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Z Magazine, Ιούνιος 2017 Vol. 30, Issue 6 (https://zcomm.org/zmagazine/a-blight-on-the-planet/). Ο Yves Engler είναι συγγραφέας και ακτιβιστής που ζει στο Μόντρεαλ. Μετάφραση Δημήτρης Πλαστήρας.
Φανταστείτε αν μια επιχείρηση έπρεπε να αιτιολογήσει την ύπαρξη της πέρα από το να βγάζει κέρδος για τους καπιταλιστές. Τι θα συνέβαινε αν εκτός από τον οικονομικό ισολογισμό έπρεπε να συμπληρώνουν και έναν κοινωνικό κάθε χρόνο και οι εταιρίες με συνεχή ελλείμματα έπρεπε να κλείσουν;
Σκεφτείτε την Barrick Gold. Αν η μεγαλύτερη εταιρία εξόρυξης χρυσού έπαυε να υπάρχει θα ήταν καλύτερος ο κόσμος; Πάρτε μια τυχαία ήπειρο και θα βρείτε ένα ορυχείο της Barrick που ερήμωσε το περιβάλλον και έγινε πηγή κοινωνικών εντάσεων. Στην πρόσφατη συνάντηση των μετόχων της εταιρείας στο Τορόντο υπήρχαν δυο γυναίκες από την Παπούα-Νέα Γουινέα που όπως είπαν βιάστηκαν από μέλη της ασφάλειας της Barrick. Μερικές εκατοντάδες γυναίκες έχουν πέσει θύματα σεξουαλικών επιθέσεων από υπαλλήλους της εταιρείας κοντά στο ορυχείο της στη Porgera¹. Η εταιρία αν και έχει δώσει συμβολικές αποζημιώσεις σε κάποια από τα θύματα των επιθέσεων το 2011 ο ιδρυτής της Barrick, Peter Munk απαξίωσε το γεγονός λέγοντας σε συνέντευξη του στην εφημερίδα Globe and Mail πως «οι ομαδικοί βιασμοί είναι στοιχείο της τοπικής κουλτούρας» της Παπούα-Νέα Γουινέα.
Τρεις εβδομάδες πριν την συνάντηση των μετόχων στο ορυχείο της Barrick στο Veladero της Αργεντινής² υπήρξε διαρροή κυανίου σε αρκετά ποτάμια στο δυτικό τμήμα της επαρχίας Σαν Χουάν. Αυτό ήταν η Τρίτη μεγάλη διαρροή κυανίου στο ορυχείο αυτό μέσα σε 18 μήνες. Δικαστήριο της χώρας επέβαλε στην Barrick πρόστιμο 9,3 εκατομμυρίων δολαρίων για την διαρροή ενός εκατομμυρίου λίτρων κυανίου τον Σεπτέμβριο του 2015 ενώ αναμένετε να επιβάλει επιπλέον πρόστιμα και περιορισμούς στη λειτουργία του λόγω της μη ολοκλήρωσης των επιβεβλημένων βελτιώσεων που θα προλάβαιναν την τρίτη διαρροή. 270000 πολίτες της Αργεντινής υπέγραψαν ψήφισμα που ζητάνε από το πρόεδρο να κλείσει εντελώς το ορυχείο στο Veladero.
To 2014 o National Observer ανέφερε πως η Barrick απέλυσε έναν ανώτερο μηχανικό για υποτιθέμενη αδικαιολόγητη «δημιουργία ανησυχιών για την ασφάλεια» του ορυχείου. Ο Raman Autar αργότερα μήνυσε την εταιρεία στα καναδικά δικαστήρια για άδικη απόλυση. Δεν είναι βέβαιο αν η προειδοποίηση του Autar θα μπορούσε να αποτρέψει την διαρροή κυανίου, αλλά είναι ξεκάθαρο πως η εταιρεία έχει αγνοήσει πολλές φορές τις ανησυχίες για τις περιβαντολογικές επιπτώσεις και βάζει στο στόχαστρο όσους προσπαθούν να περιορίσουν την οικολογική καταστροφή που προκαλεί. Το 2009 η πρώην υπουργός περιβάλλοντος της Αργεντινής Romina Picolotti, σε συνάντηση μιας επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων που θα συζητούσαν το νομοσχέδιο C300³, που θα περιόριζε την πολιτική στήριξη του Καναδά στους μεγαλύτερους εταιρικούς παραβάτες στο εξωτερικό, είπε πως το προσωπικό του υπουργείου της «είχε δεχτεί απειλές φυσικής βίας» όταν διερεύνησαν τον οικολογικό αντίκτυπο της Barrick. «Απείλησαν τα παιδιά μου. Στα γραφεία μου μπήκαν κοριοί. Το προσωπικό μου εξαγοράστηκε και δημόσιοι λειτουργοί που κάποτε έλεγχαν την Barrick για εμένα έγιναν πληρωμένοι υπάλληλοι της Barrick Gold”.
Στην άλλη άκρη της υδρογείου η εταιρεία με έδρα το Τορόντο πιέζει την κυβέρνηση της Τανζανίας να εγκαταλείψει την προσπάθεια της να αυξήσει τα εγχώρια οικονομικά οφέλη από την εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων. Η κατά πλειοψηφία θυγατρική της Barrick, Acacia Mining απειλεί πως θα αποσυρθεί από τη χώρα της Ανατολικής Αφρικής αν η κυβέρνηση δεν αναιρέσει νόμο που απαγορεύει τις εξαγωγές ακατέργαστου μεταλλεύματος. Η κυβέρνηση της Τανζανίας θέλει οι ξένες μεταλλευτικές να δημιουργήσουν περισσότερα εργοστάσια χρυσού στη χώρα. Με την αναστολή των εργασιών της η Barrick ελπίζει πως η βραχυπρόθεσμη απώλεια θέσεων εργασίας θα πιέσει την κυβέρνηση να υποχωρήσει από τη προσπάθεια της να κερδίσει μεγαλύτερο μερίδιο από τους φυσικούς πόρους της χώρας.
Το περασμένο έτος δικαστήριο της Τανζανίας αποφάνθηκε πως η Barrick οργάνωσε ένα «πολύπλοκο σχέδιο φοροδιαφυγής» στη χώρα της Ανατολικής Αφρικής. Ενώ οι εργασίες της στην Τανζανία απέφεραν περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια στους μετόχους της μεταξύ 2010 και 2013, η εταιρία από το Τορόντο έβγαλε παράνομα από τη χώρα 41,25 εκατομμύρια. Πριν δυο εβδομάδες η οργάνωση Canadian Journalists for Free Expression δημοσίευσε μια δήλωση διαμαρτυρίας για «τους διωγμούς που βιώνουν οι δημοσιογράφοι στη Τανζανία όταν διερευνούν τα ορυχεία που διαχειρίζεται η Acacia Mining⁴». Ένας δημοσιογράφος διέφυγε από τη χώρα μετά από απειλές ατόμων σχετιζόμενων με την εταιρεία και ένα άλλος έλαβε επιστολή από την κυβέρνηση να σταματήσει να διερευνά την Acacia Mining.
Από το 2006 ως σήμερα ιδιωτική ασφάλεια και αστυνομία αμειβόμενες από την Barrick έχουν δολοφονήσει τουλάχιστον 65 άτομα κοντά στις εγκαταστάσεις της καναδικής εταιρίας στη επαρχία North Mara⁵ στην Τανζανία. Τα πιο πολλά θύματα ήταν εξαθλιωμένοι χωρικοί που ψάχνουν για ψήγματα χρυσού στα βράχια όπως έκαναν στις περιοχές αυτές πολύ πριν εμφανιστεί εκεί η Barrick. Εντός του Καναδά η Barrick είναι κομμάτι της δεξιά πολιτικής σκηνής. Ευγερτημένη από τα χρήματα της καναδικής βοήθειας, με υποστήριξη από το EDC⁶ χρηματικά και διπλωματικά, η εταιρεία έχει αντισταθεί σθεναρά στις προσπάθειες να αναστέλλεται η οικονομική και διπλωματική υποστήριξη σε καναδικές εταιρείες που διαπράττουν σοβαρές παραβάσεις στο εξωτερικό. Η Barrick είναι μέλος των εταιρικών λόμπι για τα καναδικά συμφέροντα σε αυτές τις περιοχές του Canadian Council of Americas και του Canadian Council of Africa, επιπλέον έχει εκπρόσωπο στο Senate of the Canadian International Council και το διοικητικό συμβούλιο του C.D. Howe Institute. Η εταιρεία έχει δώσει χορηγίες σε διάφορα άλλα δεξιές οργανώσεις και διοργανώσεις.
Ο ιδρυτής και επί μακρόν διευθύνων σύμβουλος τηςBarrick ο Peter Munk έχει προσφέρει τουλάχιστον 60 εκατομμύρια δολάρια (με αντάλλαγμα φοροελαφρύνσεις για τις δωρεές του) σε δεξιά think tank όπως το Fraser Institute και το Frontier Centre for Public Policy καθώς επίσης στη διοργάνωση των Munk Debates και στο Munk School of Global Affairs του Πανεπιστημίου του Τορόντο. Το 2010 το Fraser Institute απένειμε στον Munk το πιο σπουδαίο βραβείο του σε «αναγνώριση της αταλάντευτης θέλησης να ανοίξει και να ελευθερώσει τις αγορές σε όλο το κόσμο». Αν έπρεπε να δικαιολογήσει την ύπαρξή της η Barrick πέρα από το να βγάζει χρήματα για τους καπιταλιστές, που ούτως ή άλλως παράγει ένα ορυκτό περιορισμένης κοινωνικής αξίας, θα έπαυε να υπάρχει και ο κόσμος θα γινόταν καλύτερος.